Ptasia grypa

Choroba i jej przyczyny
Influenza ptaków o wysokiej zjadliwości (ang. Highly pathogenic avian influenza - HPAI), d. pomór drobiu, (ang. Fowl plaque - FP) jest wysoce zakaźną  chorobą wirusową, która może powodować do 100% śmiertelności u ptaków domowych. Choroba ta znajduje się na liście „A” OIE i jest powodowana tylko przez niektóre wirusy influenzy typu A należące do podtypów H5 i H7.

Atakowane gatunki
Na zakażenie wirusami influenzy ptaków (ang. Avian influenza, AI) podatne są prawie wszystkie gatunki ptaków zarówno domowych (drób) jak i dzikich wolno żyjących, jednak stopień wrażliwości poszczególnych gatunków jest zróżnicowany. Influenza ptaków o wysokiej zjadliwości najczęściej występuje i powoduje największe straty wśród kur i indyków. Często stwierdzane u ptaków wolno żyjących zakażenia wirusami AI zasadniczo przebiegają bezobjawowo. Jednak ptaki te, zwłaszcza migrujące ptaki wodne są długotrwałymi nosicielami wirusa AI i stanowią potencjalne źródło zakażenia dla drobiu.

Obszar występowania
Wirusy influenzy ptaków są szeroko rozprzestrzenione w świecie i w wielu krajach, zwłaszcza o rozwiniętej przemysłowej produkcji drobiu, stanowią poważny problem epizootyczny i gospodarczy. Migrujące ptaki dzikie, zwłaszcza ptactwo wodne, u których utrzymuje się długotrwałe bezobjawowe nosicielstwo uważa się za jedno z głównych sposobów przekraczania przez chorobę granic i kontynentów.

Podstawowe objawy
Okres wylęgania choroby waha się od kilku godzin do 2-3 dni. Dla celów urzędowego zwalczania maksymalny okres inkubacji HPAI, wynosi 21 dni Objawy kliniczne są mało charakterystyczne i zróżnicowane w  zależności od zjadliwości wirusa, gatunku i wieku ptaków, zakażeń towarzyszących, warunków środowiskowych. Z głównych objawów HPAI u drobiu są depresja, gwałtowny spadek / utrata produkcji jaj, miękkie skorupy jaj, objawy nerwowe, obrzęk i zasinienie grzebienia i dzwonków, silne łzawienie, obrzęk zatok podoczodołowych, kichanie i duszność, biegunka. Padnięcia mogą być nagłe, bez widocznych objawów. Śmiertelność może dochodzić do 100%. Przy zakażeniu wirusami AI, przy niskiej zjadliwości (LPAI) mogą wystąpić objawy ze strony układu oddechowego (z reguły łagodne), depresja, biegunka, zmniejszona produkcja jaj u niosek.

Rozprzestrzenianie się
Influenza ptaków o wysokiej zjadliwości jest jedną z najbardziej zakaźnych chorób drobiu. Zakażone ptaki wydalają duże ilości wirusa z kałem, w wydzielinie z oczu i dróg oddechowych. Najbardziej prawdopodobnym źródłem zakażenia drobiu domowego jest bezpośredni lub pośredni kontakt (woda do picia) z migrującymi ptakami dzikimi, zwykle ptactwem wodnym. Rozprzestrzenienie może następować również poprzez zanieczyszczoną paszę, sprzęt, środki transportu. Bardzo ważną w rozprzestrzenianiu wirusa AI rolę odgrywa również człowiek. Rozprzestrzenianie z wiatrem zainfekowanych cząstek i kropelek nie ma większego znaczenia. Transmisja poprzez jajo nie została udowodniona, pomimo że wirus AI wykrywano w żółtku, białku i na skorupie jaja.

Wrażliwość wirusa
Wirus AI może zachowywać aktywność w środowisku kurnika przez 5 tygodni. W kale przeżywa przez co najmniej 35 dni w temperaturze 40C, a w kurzu kurnika przez 2 tygodnie po usunięciu ptaków. W wodzie (stawy, jeziora) zachowuje zakaźność do 4 dni przy temperaturze 220C i ponad 30 dni przy temperaturze 00C. Wirus wykrywano w tuszkach padłych ptaków dzikich po 23 dniach w temp. 40C. W tuszkach drobiu przechowywanych w temperaturze pokojowej wirusy AI przeżywały tylko kilka dni, natomiast w temperaturze lodówki – do 23 dni. Wirus może utrzymywać się w drobiowych produktach mięsnych ale niszczy go obróbka termiczna. Posiadając otoczkę lipidową wirusy AI są wrażliwe na powszechnie stosowane środki dezynfekcyjne, włączając detergenty.


Strategia kontrolowania choroby
Strategia polega na szybkim likwidowaniu postaci HPAI
u drobiu w możliwie najkrótszym okresie poprzez:
-    ścisłą kwarantannę, szybkie wybicie całego pogłowia drobiu w ognisku choroby, jego zniszczenie wraz z zakażonymi produktami, materiałami i sprzętem celem usunięcia źródła infekcji;
-    skuteczne odkażanie celem usunięcia / ograniczenia obecności wirusa;
-    ścisłą kwarantannę i kontrolę przemieszczenia drobiu celem zapobieżenia rozprzestrzeniania wirusa;
-    prowadzenie dochodzenia i przeglądów celem zlokalizowania źródła i określenie zasięgu infekcji;
-    tworzenie stref w celu oddzielenia obszarów zakażonych od wolnych od choroby.


CHCESZ SIĘ USTRZEC PTASIEJ GRYPY STOSUJ SIĘ DO PONIŻSZYCH ZALECEŃ

•    SPOŻYWAJ mięso drobiowe, przetwory drobiarskie i jaja podane odpowiedniej obróbce cieplnej w temperaturze minimum 70°C;
•    MYJ dokładnie z użyciem detergentu wszystkie przedmioty, które miały kontakt z surowym drobiem /deski, noże, talerze/; pamiętaj, że zamrożenie mięsa nie niszczy wirusa ptasiej grypy;
•    NIE DOTYKAJ, bez odpowiedniego zabezpieczenia, martwych lub sprawiających wrażenie chorych ptaków dzikich ani ubitego drobiu; przede wszystkim DOPILNUJ, ABY NIE ROBIŁY TEGO DZIECI;
•    ZADBAJ O TO, aby dzieci unikały miejsc bytowania dzikiego ptactwa, ferm drobiu oraz innych miejsc jego przetrzymywania;
•    MYJ RĘCE po każdorazowym zetknięciu z ptactwem, zarówno dzikim, jak i hodowlanym; DOPILNUJ, ABY ROBIŁY TO TAKŻE DZIECI;
•    PAMIĘTAJ, aby surowe mięso drobiowe nie miało styczności z innymi produktami żywnościowymi;
•    PRZYPOMINAMY o przestrzeganiu zakazu przywozu z zagranicy żywego lub martwego ptactwa, drobiu i wyrobów drobiarskich, jaj nieprzetworzonych piór i ich części, pierza, puchu oraz trofeów myśliwskich.

BEZWZGLĘDNIE PRZESTRZEGAJ zaleceń wydawanych przez przedstawicieli inspekcji weterynaryjnych i państwowej inspekcji sanitarnej;

Dane teleadresowe

1. POWIATOWY LEKARZ WETERYNARII, POWIATOWY INSPEKTOR WETERYNARII, POWIATOWY INSPEKTORAT WETERYNARII
34-100 WADOWICE
uL. Nadbrzeżna 39a
Tel 33 82334-22, 33 87315-52 (DNI ROBOCZE)
Fax 33 823-34-22

2. POWIATOWA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA
34-100 WADOWICE
uL. Teatralna 2
Tel.-fax 33 8233511, 33 8234658 (DNI ROBOCZE)

WYTYCZNE GŁÓWNEGO LEKARZA WETERYNARII ZAPOBIEGAJĄCE SZERZENIU SIĘ CHOROBY GRYPY PTASIEJ U DROBIU

Wytyczne dla rolników utrzymujących drób

Główny Lekarz Weterynarii, biorąc pod uwagę konieczność wprowadzenia działań zapobiegawczych, mających na celu ochronę zdrowia ludzi i zwierząt, związaną z zagrożeniem wysoce zjadliwą grypą ptaków oraz ograniczenie bardzo dużych strat ekonomicznych spowodowanych ewentualnym wybuchem choroby, przedstawia zalecenia umożliwiające skuteczne zabezpieczenie gospodarstw oraz zmniejszenie ryzyka szerzenia się choroby.

Głównym źródłem zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt (drobiu) są ptaki wolnożyjące, będące bezobjawowymi nosicielami ptasiej grypy.
Objawy kliniczne ptasiej grypy u drobiu są mało charakterystyczne i zróżnicowane w zależności od zjadliwości szczepu wirusa wywołującego chorobę, gatunku i wieku ptaków, zakażeń towarzyszących oraz warunków środowiskowych.

Główne objawy kliniczne wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu to:
- depresja, objawy nerwowe;
- gwałtowny spadek/utrata produkcji jaj, miękkie skorupy jaj;
- zasinienie i obrzęk grzebienia i dzwonków;
- silne łzawienie, obrzęk zatok podoczodołowych, kichanie;
- duszność, biegunka.

Padnięcia mogą być nagłe, bez widocznych objawów. Śmiertelność może dochodzić do 100%. Przy zakażeniu wirusem grypy o niskiej zjadliwości mogą wystąpić objawy ze strony układu oddechowego (z reguły łagodne), depresja, biegunka, zmniejszona produkcja jaj u niosek. Zakażone ptaki wydalają duże ilości wirusa z kalem, w wydzielinie z oczu i dróg oddechowych. Najbardziej prawdopodobnym źródłem zakażenia drobiu domowego jest bezpośredni lub pośredni kontakt (woda do picia) z migrującymi ptakami dzikimi, zwykle ptactwem wodnym. Rozprzestrzenienie wirusa może następować również poprzez zanieczyszczoną paszę, sprzęt, środki transportu. Bardzo ważną rolę w rozprzestrzenianiu wirusa grypy odgrywa człowiek. Rozprzestrzenianie z wiatrem zainfekowanych cząstek i kropelek nie ma większego znaczenia.

Główne zalecenia Inspekcji Weterynaryjnej:
• izolacja drobiu od czynników zewnętrznych - przetrzymywanie ptaków w zamknięciu
• ograniczenie kontaktu drobiu z dzikim ptactwem
• szczelne przykrycie pojemników z karmą i wodą do picia lub przetrzymywanie ich wewnątrz budynków w celu ograniczenia dostępu do nich dzikim ptaków, a także unikanie pojenia ptaków i czyszczenia pomieszczeń wodą pochodzącą spoza gospodarstwa (głównie ze zbiorników wodnych i rzek) oraz
- dla uniknięcia "przyciągania" dzikiego ptactwa - nie poić i nic karmić drobiu na zewnątrz pomieszczeń,
- uniemożliwienie przemieszczania się osób oraz zwierząt pomiędzy obiektami, w których przechowywana jest karma dla zwierząt a obiektami, w których bytuje drób,
• ograniczenie liczby osób obsługujących fermy do koniecznego minimum wraz ze sprawdzeniem czy osoby te me utrzymują drobiu we własnych zagrodach,
• rozłożenie przed wejściem do budynków fermy drobiu mat nasączonych środkiem dezynfekcyjnym,
• założenie śluz dezynfekcyjnych w wejściach do budynków fermy drobiu,
• zakaz wjazdu pojazdów na teren fermy poza działaniami koniecznymi np. dowóz paszy, odbiór drobiu do rzeźni lub przez zakład utylizacyjny,
• obowiązkowa dezynfekcja pojazdów wjeżdżających,
• rozłożenie mat dezynfekcyjnych przed wjazdem i wejściem na teren fermy,
• konieczność używania odzieży ochronnej przez wszystkie osoby znajdujące się na fermie po wcześniejszym pozostawieniu odzieży własnej w szatni,
• konieczność przeprowadzania dokładnego mycia i dezynfekcji rąk przed wejściem do obiektów, w których utrzymuje się drób,
• osoby bezpośrednio stykające się z drobiem na fermach nie powinny mieć kontaktu z innym ptactwem np. gołębiarni,
• wskazane jest zaopatrzenie pracowników branży drobiarskiej i lekarzy weterynarii w leki przeciwwirusowe oraz przeprowadzanie szczepień u ludzi.

Nieprzestrzeganie wymienionych wyżej zaleceń może powodować wzrost zagrożenia ptasią grypą. a co za tym idzie, większe straty ekonomiczne powodowane szerzeniem się choroby wśród ptaków.
• zamknięcie granic państw dla towarów z Polski, co spowoduje spadek eksportu i handlu drobiem i produktami pochodzącymi od drobiu,
• utrata miejsc pracy,
• co najmniej trzymiesięczne wyłączenie obiektów gospodarskich z produkcji drobiu od wygaszenia ostatniego ogniska choroby,
• trudności w odbudowie pogłowia drobiu po wybiciu stad reprodukcyjnych,
• straty ekonomiczne ludności związane z ograniczeniami w ruchu i przemieszczaniu się ludzi i zwierząt
• bankructwa producentów drobiu, właścicieli ubojni i przetwórni drobiu.

Wirus grypy ptaków może zachowywać aktywność w środowisku kurnika przez 5 tygodni. W kale przeżywa przez co najmniej 35 dni
w temperaturze 4°C, a w kurzu kurnika przez 2 tygodnie po usunięciu ptaków. W wodzie (stawy, jeziora) zachowuje zakaźność do 4 dni przy temperaturze 22°C i ponad 30 dni przy temperaturze O°C. Wirus wykrywano w tuszkach padłych ptaków dzikich po 23 dniach w temp. 40°C. W tuszkach drobiu przechowywanych w temperaturze pokojowej wirusy grypy przeżywały tylko kilka dni, natomiast w temperaturze lodówki - do 23 dni. Wirus może utrzymywać się w drobiowych produktach mięsnych. Niszczy go obróbka termiczna. Lipidowa otoczka powoduje, iż wirusy grypy są wrażliwe na powszechnie stosowane środki dezynfekcyjne, włączając detergenty.
Główny Lekarz Weterynarii zapewnia, iż nie istnieje żadne zagrożenie zakażenia się konsumentów ptasią grypą poprzez spożywanie mięsa drobiowego i jego przetworów. Wszystkie gatunki drobiu przed wysyłką do ubojni mają być obowiązkowo badane przez lekarza weterynarii wystawiającego świadectwo zdrowia, a następnie podlegają badaniu przed i poubojowemu w ubojniach drobiu.