17 czerwca 2020 upłynęło 400 lat od śmierci Mikołaja Zebrzydowskiego, który był inicjatorem i wielkim fundatorem zespołu dróżkowego z klasztorem oraz miasta dzisiejszej Kalwarii Zebrzydowskiej. W nawiązaniu do tej rocznicy staraniem Urzędu Miasta Kalwarii Zebrzydowska powstała książka „Mikołaj Zebrzydowski 1553-1620, szkic biograficzny”, która właśnie się ukazała i trafi do mieszkańców, pielgrzymów i turystów.
Książka Tomasza Graffa, Bartłomieja Wołyńca i s. Elżbiety Eleny Wróbel CSFN jest pierwszą próbą ukazania pełnej biografii wojewody krakowskiego Mikołaja Zebrzydowskiego, jednego z najważniejszych polskich polityków końca XVI i początku XVII w.
Mikołaj Zebrzydowski był osobą bardzo dobrze wykształconą, prowadził bardzo religijne życie, czynnie włączał się w sprawy Rzeczypospolitej. Odznaczał się pracowitością i uczciwością. Nie skąpił ofiar na potrzeby Kościoła i państwa. Przez papieży uważany był za pierwszego świeckiego obrońcę Kościoła katolickiego w Polsce – mówi Augustyn Ormanty Burmistrz Kalwarii Zebrzydowskiej i dodaje W Państwa ręce trafia pierwsze w pełni naukowe opracowanie na temat życia i działalności Mikołaja Zebrzydowskiego, stworzone przez wybitne gremium autorów będących znawcami czasów w jakich żył nasz wielki fundator.
Publikacja powstała z inicjatywy Urzędu Miasta Kalwarii Zebrzydowskiej, otrzymała dofinansowanie ze środków Województwa Małopolskiego. W najbliższym czasie książka zostanie zaprezentowana, obecnie można ją otrzymać w Urzędzie Miasta, pok. nr 12.
Warto też dodać, że w najbliższych tygodniach Urząd Miasta w roku jubileuszowym chcąc przypomnieć mieszkańcom postać Mikołaja Zebrzydowskiego, realizując projekt „2020 rok Mikołaja Zebrzydowskiego”, zaprezentuje jeszcze: Medal – kopię z 1601 roku z wizerunkiem Zebrzydowskiego, oraz 56 min. film „Polska Jerozolima” w którym główną postacią będzie Mikołaj Zebrzydowski.
Informacja o „Mikołaj Zebrzydowski 1553-1620, szkic biograficzny”
Publikację otwiera obraz genealogii rodu Zebrzydowskich oraz najbliższego otoczenia rodzinnego Mikołaja. Autorzy oparli się na źródłach z epoki i staropolskich herbarzach, co umożliwiło weryfikację wielu błędnych teorii powielanych przez historiografię. Udało się m.in. ustalić, że Zebrzydowski przed poślubieniem Doroty z Herburtów miał wcześniej nieznaną z imienia żonę, a jego rzekomy brat Jan faktycznie nie istniał, bowiem wojewoda krakowski był jedynakiem.
Przedstawiono młodość i edukację Zebrzydowskiego, autorzy doszli także do wniosku, że wbrew dawnym opiniom Zebrzydowski był człowiekiem bardzo dobrze wykształconym, choć nie uzyskał żadnych stopni akademickich.
W kolejnych rozdziałach ukazano cały przebieg kariery politycznej Mikołaja Zebrzydowskiego, co było istotnym zabiegiem, bowiem do tej pory poza pracami nielicznych historyków (m.in. P. Guzowskiego i J. Bylińskiego) ukazywano jego polityczną biografię głownie przez pryzmat antykrólewskiego rokoszu. Uzyskane wyniki pozwoliły stwierdzić, że Mikołaj był zasłużonym wojskowym, m.in. dzielnie walczył w wojnach z Rosją, jak również był oddanym służbie państwowej politykiem.
Z kolei okres rokoszu, kiedy Zebrzydowski w sposób jawny wystąpił przeciw królowi został przedstawiony z uwzględnieniem nie tylko skomplikowanej sytuacji politycznej, ale również pokuszono się o próbę odgadnięcia osobistych ambicji i motywacji dumnego magnata.
Druga część książki została poświęcona działalności fundacyjnej i dobroczynnej Mikołaja Zebrzydowskiego ze szczególnym zwróceniem uwagi na powstanie klasztoru kalwaryjskiego, miasta Zebrzydów, działalności w rodowych Zebrzydowicach oraz opieki nad różnymi zakonami. Pierwszy raz wykorzystano w badaniach na początkami dzisiejszej Kalwarii Zebrzydowskiej najstarszą Księgę miejską przechowywaną w Archiwum Narodowym w Krakowie.
Wreszcie w ostatniej części książki ukazano obraz Mikołaja Zebrzydowskiego w literaturze i sztuce za życia i po śmierci.
W książce przedstawiono też próbę oceny postaci wojewody, który jawi się autorom jako człowiek z krwi i kości, typowy polski magnat polski, z wszelkimi jego wadami i zaletami.
Monografia ta, choć ujęła w szerokich ramach życie i działalność Mikołaja Zebrzydowskiego została jednak ostatecznie pomyślana jako szkic biograficzny. W trakcie prac nad tą książką Autorzy mieli bowiem utrudnione zadanie, ze względu na częściowy, a okresowo nawet całkowity brak dostępu do archiwów i bibliotek wskutek epidemii koronowirusa. Tym samym opracowanie to nie wyczerpuje całości tematyki, ale powinno stanowić dla następnych badaczy podstawę i zachętę do dalszych badań nad postacią Mikołaja Zebrzydowskiego.
